Günümüzde insanların ister istemez içine düştüğü sayısız yanılgı bulunuyor. Bunların hem bağlantı hem meslek hem de gündelik hayatta kendini gösterdiğini biliyoruz. Elbette objektif olup varlıklarını kabul etmeden evvel onları ortadan kaldırmak kolay olmuyor. “Acaba bende de bunlardan var mı?” diye merak ettiyseniz bu linke tıklayıp yanılgılar hakkında ufak çaplı bir denetim yapabilirsiniz.
Şimdi bunlara ek olarak tekrar haberiniz olmadan üzerinizde taşıyor olabileceğiniz ruhsal bir yanılgıya bakacağız. Daha evvel hoşluğun insanları yanılgıya düşürüp düşürmediğine değinmiştik. Şimdiyse yüzdeki simetrinin şahıslarda ne üzere durumlar ortaya çıkardığına bakacağız.
Önce kendiniz karar verin, bu yüzlerden hangisi birinci bakışta gözünüze daha hoş(?) göründü?
Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor. Bu yüzlerden simetrik olanın gözünüze beğenilen gelmesi, kendinizi makus hissettirmesin. Çünkü emsal yanılgıların birçok bilinçsiz formda gerçekleşiyor. Hatta birden fazla vakit simetrinin varlığını bile fark etmiyoruz; bu üzere durumlarda yalnızca bilincimizde birtakım yargılar dolaşıyor.
Simetri neden gözümüze beğenilen geliyor?
Basit olan faktörle başlamak gerekirse, insanlığın simetriyi genel olarak ‘iyi olmakla’ bağdaştırmasını gösterebiliriz. Hatta yalnızca biz değil, bu alanda araştırmalarını gerçekleştirmiş birçok profesör, bu faktörü kesinlikle belirtiyor.
Bu durum, tarihin eski dönemlerinde de böyleydi. Hâlâ kelebeklerin birbirinin yansıması üzere görünen kanatları, birbirini aynaymış üzere takip eden dansçılar ve daha kaç şeye baktığımızda içimiz hoş olur. Bunlar simetrik olmadığında ise gözümüze o kadar da hoş görünmez.
Bunun günümüzde, psikoloji alanında ‘algısal ön yargı’ (perceptual bias) biçiminde bir ismi de var:
Bu aslında daha genel bir terim olmasına rağmen simetri hakkındaki ön yargıları da içinde barındırdığından mevzumuza bağlayabiliriz.
Kendisini ise alışılagelmiş yargıların, bireylerin düşüncelerini saptırması formunda açıklayabiliriz. “X özelliği kötüye işaret” taslağından harekete geçebilirsiniz. Kırmızı yanaklar, büyük kulaklar, küçük eller… sonu gelmez.
Bir başka değerli etken ise evrimsel sürecin getirilerinden ve tıbbi bilgilerimizden kaynaklı.
Dediğimiz üzere insanlık olarak simetrik şeyleri, sıhhat da dahil olmak üzere her açıdan iyiyle bağdaştırmaya yatkınız. Bu, eski periyotlarda (hatta günümüzde bile) eş arayışlarında bir artı puan olarak karşımıza çıkıyor. Bunun, yani “simetri eşittir iyi” kanısının eş arayışlarında kendini göstermesinde, simetrik olmayan yüzlerin sıhhatsiz olarak görülmesinin de rolü var. Ne de olsa bedenimizin eşsiz bir sistemi ve gelişimi var.
O yüzden rastgele bir sorun olmadığı takdirde bu eşsiz gelişim de devam edebilir. Bu da simetri sorunu varsa, bedenin gelişiminde de sorun olduğu izlenimini uyandırır.
Kendine olabilecek en âlâ eşi arayan bireyler için (ki doğal olarak hepimiz buna dahiliz), simetrik yüz çizgilerine sahip olmayan şahıslar 1-0 geride başlıyor. Hatta bahis yalnızca eş seçimi değil…
Burada durup “ben bunu asla yapmam” demenize gerek yok. Zira bunlar şuurlu yaptığınız şeyler değiller. Çünkü şuurunuza yerleşen bilgiler doğrultusunda şahıslar hakkında ister istemez önden bilgileriniz oluşuyor.
Simetrik olmayan yüz sınırları, öteki birçok uyarandan yalnızca bir tanesi. Bu sebeple ben asla yapmam düşüncesini kenara koyup her daim objektif olmaya uğraş gösterin.
Arkadaşlıklarda bile bu durum gözlemlenebiliyor.
Simetrik yüzü olmayan arkadaşlarım olmamalı üzere bir niyetten bahsetmiyoruz. Arkadaşlarınızın fizikî özellikleri, güzeliyle kötüsüyle aklınızda yer edinir ve onların neden yakınınızda olduğunu düşündüğünüzde aklınıza, fizikî açıdan kusurlarının önüne geçen en az 1 özellik gelir. Ya da bunun tam karşıtı olur.
Belki çok güzel yahut hoşlar, tahminen çok paraları var, tahminen de hiçbir yerde bulamayacağınız arkadaşlığı ve itimadı size sağlıyorlar.
Bir de sunacak bir şeyi olmamasına karşın göz önünde olan bireyleri düşünün.
Günümüzde şirketlerin birini alıp güçlü hâle getirmesi epeyce kolay. Bunu sadece maddi hedeflerle sıfırdan ortaya çıkarılan ve şirket takviyesiyle anında üne kavuşan müzikçilerde, birden fazla influencer’da ve öteki pek çok şahısta görebiliriz. Aklınıza gelen onca ismi kenara koyduysanız “Bunun simetriyle alakası ne?” sorusunu cevaplayalım.
Bu şahıslar ünlü oldukları için ünlü olmaya devam ettikçe (paranın parayı çekmesi gibi) hem öbür şirketlerden hem de insanlardan gelen ilgi de üzerlerine doğruluyor. Dediğimiz üzere eş yahut dost arayışında olabildiğince mükemmeliyetçilik ön planda olur. Tıpkı durum mevzu simetriye gelince de kendini gösterir ve tıpkı formda ilginin ortaya çıktığı görülür.
Okulun en güçlüsüyle arkadaş olmayı istemek, varlıklı karı/koca bulmak, simetrik yüz çizgilerine sahip biriyle birlikte olmak… Hepsi bahsettiğimiz yere çıkan istekler.
Ama fark edeceğiniz üzere kimse durduk yere güç yahut para istemez. Bunlar toplumun içindeki yarışta bireylere avantajlar sağladığı için daima kovalanır ve asla sabit durmazlar.
Daha evvel kilolu bayanların cazibeli görüldüğü devirlerden günümüzdeki ince bel kriterine kadar olan seyahate bakınca bunu daha net görebilirsiniz.
Tüm içeriği özet olarak toplayalım:
Simetrik yüzler zekâ ve sıhhatle bağdaştırılsa da bilim insanları bunun üzerine çalışmalar gerçekleştirdi ve simetriyle zekâ ve sıhhat ortasında bir bağ bulamadı.
Öte yandan fazlaca asimetrik olan yüzlerde genetik bozuklukların olması aslında epeyce olası. Lakin burada süratlice ön yargıya başvuran beynimiz fazla reaksiyon veriyor üzere görünüyor. Her asimetrik yüzü olanın genetik meseleleri olacak diye bir şey yok. Bu yalnızca burnunu çeken birinin direkt korona hastası olduğunu düşünmek üzere bir şey.
Kabaca bu yanılgıyı beynimizin keyfine(?) yorabiliriz. Çünkü kendisine muhakkak başlı uyaranlar verildiğinde, daha rahat çözümleyebildiğine daha süratli reaksiyon veriyor. Bu da simetrik nesneleri bir adım öne çıkarıyor. Elbette bunun fazlası da yorucu olabiliyor.
Bu mevzuyu daha âlâ oturtmak isterseniz alttaki içeriğimize de göz atmayı unutmayın:
- Kaynaklar: Sites at Penn State, Live Science, National Library of Medicine, Psychology Today, Be Applied
